Sejħa biex anke servizzi privati jaqgħu taħt l-Ombudsman

Forsi ftit huma dawk li jagħtu kas li kull meta ssir privatizazzjoni ta' servizz governattiv lill-privat, fejn il-gvern ma jibqagħlux sehem, iċ-ċittadini jitilfu drittijiet li jieħdu lil dik l-istituzzjoni jew kumpanija quddiem l-Ombudsman minħabba allegazzjonijiet ta' diskriminazzjoni jew tmexxija ħażina fost oħrajn. F'Ombudsplan tas-sena 2017 li tpoġġa fuq il-Mejda tal-Kamra tad-Deputati, l-Ombudsman Anthony C Mifsud fir-rapport tiegħu għamilha ċara li waqt li l-privatizazzjoni hi proċess pożittiv iddikjara li dan jista' jkun riskjuż. Spjega li n-nies meta ssir privatizazzjoni jispiċċaw jitilfu d-dritt li jmorru quddiem l-istituzzjoni ta' Ombudsman. Quddiem dan hu sejjaħ lill-Parlament biex jiġi eżaminat jekk l-Ombudsman għandux ikollu rwol fid-difiża tad-drittijiet taċ-ċittadin u tal-prattiċi korretti fil-management ta’ servizzi essenzjali pubbliċi provduti mill-privat. Għandu jiġi ikkunsidrat jekk l-attivitajiet fl-oqsma tal-privat li jinvolvu dmirijiet ta’ servizz pubbliku għandhomx jaqgħu direttament taħt l-iskrutinju tal-Ombudsman li naturalment ikun limitat għall-għoti tas-servizz essenzjali lill-klijent jew konsumatur u li bl-ebda mod ma jinċidi fuq attivitajiet oħra ta’ natura kummerċjali tas-soċjetajiet privati li jipprovdu tali servizz. F'dan il-kuntest, l-Ombudsman jirrakkomanda riflessjoni dwar jekk għandhomx isiru emendi fil-liġi tal-Ombudsman u oħrajn li jassiguraw li ma jiġix imdgħajjef jew imxejjen il-jedd taċ-ċittadin għall-protezzjoni tal-Uffiċċju tiegħu fl-għoti ta’ servizz essenzjali lilu garantiti mill-Istat."


Materja li qed tippreokkupa lill-Ombudsman u li fil-fehma tiegħu jeħtieġ li tiġi indirizzata hija l-privatizzazzjoni, totali jew parzjali, ta’ servizzi essenzjali li kienu jingħataw mill-Gvern jew minn aġenziji tiegħu jew minn soċjetà li fiha għandu il-kontroll effettiv tal-ishma u li qed issa jingħataw jew se jingħataw mill-privat.

Intqal li "dan l-Uffiċċju f’diversi okkażjonijiet fil-passat attira l-attenzjoni tal-pubbliku għall-fatt li, bħala riżultat dirett tal-privatizzazzjoni tal-għoti ta’ servizzi essenzjali qabel mogħtija mill-Gvern jew mill-aġenziji pubbliċi, il-protezzjoni taċ-ċittadin kontra l-amministrazzjoni ħażina f’dawk is-setturi kienet qed tiġi bil-mod il-mod imdgħajjfa jew imxejjna."

Waqt li jiddikjara li l-privatizazzjoni hi proċess pożittiv iżda riskjuż, qal li meta l-privatizazzjoni ssir b’mod korrett u tirnexxi m’hemmx dubju li tkun pass fid-direzzjoni tajba u ta’ min jinkurraġġiha. Ma kellhiex però issir b’mod li filwaqt li l-konsumatur u l-klijent jakkwistaw servizz aħjar u aktar effiċjenti, huma jitilfu fil-proċess id-dritt li għandhom illum li jirrikorru għand l-Uffiċċju tal-Ombudsman biex jipproteġu d-drittijiet tagħhom kontra l-amministrazzjoni ħażina fl-għoti ta’ dawn is-servizzi."


Enfasizza li "infatti sa mis-sena 2010 u anke qabel, l-Ombudsman kien beda jenfasizza r-realtà ta’ dan ir-riskju billi l-proċess ta’ privatizzazzjoni ta’ servizzi pubbliċi, kemm totalment kif ukoll bi sħab mal-privat, kien diġà allura beda jiġi utilizzat bħala strument effettiv ta’ ippjanar ekonomiku biex tiżdied l-effiċjenza fl- amministrazzjoni pubblika. F’dak iż-żmien il-preokkupazzjoni tal-Ombudsman kienet fir-rigward ta’ servizzi essenzjali bħat-telekomunikazzjoni, trasport, posta u servizzi bankarji. Illum il-proċess qiegħed u se jestendi għal servizzi daqstant essenzjali imma iżjed vitali bħal dawk fl-oqsma tal-enerġija u s-saħħa. Il-politika ta’ privatizzazzjoni għandha ovvjament vantaġġi sostanzjali, mhux lanqas li hi mezz li jiġi attirat investiment barrani lejn l-ekonomija u li jżomm is-servizzi f’kuntatt kontinwu ma’ avvanzi li jsiru."


Dwar meta ll-Gvern jitlef il-kontroll effettiv tal-ishma, l-Ombudsman qal li minħabba li ċ-ċokon tal-pajjiż u l-limitazzjonijiet tiegħu meta l-privatizzazzjoni tkun sħiħa b’mod li l-Gvern l-anqas jibqa' jkollu l-kontroll effettiv tal-ishma tas-soċjetà li tkun se tipprovdi s-servizz, ikun spiss qiegħed jiġi maħluq monopolju privat f’dak il-qasam b’mod li ċ-ċittadin ikun kostrett illi jirrikorri għal dik is-soċjetà għas-servizz. Bħala konsegwenza jkun tilef b’riżultat tal-privatizzazzjoni, id-dritt li jirrikorri għand l-Ombudsman u allura jkun qed jiġi preġudikat id-dritt tiegħu li jassigura għoti ta’ servizz amministrat tajjeb b’mod ġust, mingħajr diskriminazzjoni improprja u nieqes mill-abbuż. Għandu jkun hemm qbil fuq il-fatt li jekk dawn li qed jipprovdu s-servizzi privati jibqgħux suġġetti għall-iskrutinju ta’ awtorità indipendenti u awtonoma bħall-Ombudsman li jista’ jassigura servizz ġust,trasparenti u kontabbli fir-rispett tar-regoli ta’ amministrazzjoni tajba, dan jkun pass negattiv u retrogradu.

Jgħid li "hemm imbagħad aspetti oħra importanti li għandhom jiġu rilevati u li ma jistgħux jiġu għal kollox traskurati. Dawn jinklud li bil-privatizzazzjoni, iċ-ċittadin ikun tilef id-dritt li jirrikorri għand l-Ombudsman u allura jkun ġie preġudikat id-dritt tiegħu li jassigura għoti ta’ servizz amministrat tajjeb b’mod ġust, mingħajr diskriminazzjoni improprja u nieqes mill-abbuż.”