Il-Prim Ministru tal-Lesotho Pakalitha Mosisli

 

Il-President tal-Malawi Mutharika

Il-mexxejja li ġew għaċ-CHOGM.....min kontroversjali, min bi ksur ta' drittijiet umani, oħrajn b'theddid u ċensura.

 

Hekk kif sar il-ftuħ tas-summit tal-Kapijiet tal-Istati tal-Commonwealth (CHOGM), f'pajjiżna wasslu għadd kbir ta' delegazzjonijiet, negozjanti u kummerċjanti magħrufin flimkien ma' għadd ta' organizazzjonijiet oħra li ħadu sehem f'diversi forums' li ttellgħu u li ddiskutew diversi temi.

Il-wasla ta' dawn il-persuni saret fi żmien meta f'pajjiżna kienu għaddejjin xogħlijiet ta' rranġar u tisbiħ f'diversi toroq b'rabta ma' dan l-avveniment. Kumment li sar f'waħda mill-laqgħat li saru kien dak ta' Debbie Ransome, editur ta' The Round Table - Commonwealth Journal of International Affairs li staqsiet jekk hemmx distakk bejn il-Commonwealth u n-nies tal-istess pajjiżi li jiffurmaw il-Commonwealth. Hi ġabet l-eżempju ta' xufier tat-taxi Malti li ma kienx jaf eżatt x'inhu ċ-CHOGM. 

Bla dubju ta' xejn, il-53 pajjiż li jiffurmaw iċ-CHOGM għandhom realtajiet differenti b'xi wħud b'mexxejja kontroversjali għall-aħħar. Wieħed minn dawn il-mexxejja li jinsabu f'pajjiżna hu l-President tal-Malawi, Peter Mutharika, li ftit jiem ilu biss kien involut f'kontroversja sħiħa f'pajjiżu. Kien hemm oħrajn li kienu ġejjin f'pajjiżna u ħassru ż-żjara minħabba mard jew inkella minħabba l-attakki terroristi fi Franza. Oħrajn ġew lejn pajjiżna meta f'pajjiżhom għandhom sitwazzjoni politika xejn tajba. Dawn li ġejjin huma wħud mill-kontroversji li kienui nvoluti fihom fl-aħħar snin xi mexxejja li jinsabu f'pajjiżna. 

"Jien ġellied….kapaċi noħloq maltempata politika fil-pajjiż"

Il-President tal-Malawi, Peter Mutharika ħalla pajjiżu fi stat ta' kaos u ġie Malta. Bħalissa f'pajjiżu qed jiffaċċja għadd ta' mistoqsijiet mis-soċjetà ċivili  dwar in-nuqqas ta' riżultati li qed jikseb. Quddiem din is-sitwazzjoni hu ddikjara li l-Malawi hi 'żona ta' kummerċ ħieles'.  Ftit jiem ilu biss hu kien involut f'kontroversja mal-Oppożizzjoni u hu wissihom biex ma jibdewx politika ta' konfrontazzjoni. 'Jien iġġilidt ħajti kollha" u wissa biex l-Oppożizzjoni ma tipprovokax għax jaqla' maltempata politika fil-pajjiż. Hu sejjaħ biex ikun hemm politika ta' unika u rikonċiljazzjoni. Hu kien krititika minn Livingstonia Synod, mill-Knisja organizazzjonijiet oħra bħala li qed jaġixxi ta' dittatur minħabba l-atteġġjament ostili tiegħu. 

Preżenti hawn ukoll il-President ta’ Mozambique, Filipe Nyusi. Bħalissa f’dan il-pajjiż hemm diżwgid bejn il-Frelimo, il-partit li qiegħed jiggverna u Renamo, l-akbar partit fl-Oppożizzjoni. 

F’Settembru li għadda saru żewġ attentati ta’ qtil fuq il-mexxej ta’ Renamo, Afonso Dhlakama, bl-istess partit jgħid li l-moħħ wara dan kollu kien il-Gvern, minkejja li dan tal-aħħar ċaħad għal diversi drabi dawn l-allegazzjonijiet. 

Ismael Fquir, il-Kap tal-EY fil-Mozambique kien irrappurtat jgħid li dawn il-kwistjonijiet bejn iż-żewġ partijiet jeħtieġ li jiġu solvuti għax jistgħu jnaffru l-investiment barrani. 

Appell minn Swaziland lill-Commonwealth - ksur ta' drittijiet umani

Minn Swaziland sar appell lill-Commonwealth biex tittieħed azzjoni kontra l-fatt li l-Gvern qed jikser id-drittijiet umani, id-demokrazija u l-liġijiet. Action for Southern Africa f'appell imqanqal li għamlu enfasizzaw li r-Re Mswati III, għandu jinżamm responsabbli għall-ksur serju tal-Commonwealth Charter. F'pajjiżna hawn il-Prim Ministru ta' Sważiland Barnabas Sibusiso.

Jhedded li jitfa' l-ħabs li min jinqabad jippjana li jwaqqa' l-gvern

Il-Prim Ministru ta' Fiji, Frank Bainimarama, ftit ġimgħat ilu kien hedded li jitfa' l-ħabs għal  ħafna snin, anki lil dawk li qed jgħixu barra l-pajjiż, jekk jinqabdu bi pjani biex jipprovaw jwaqqgħu l-Gvern.  Ftit jiem ilu waqt li kien fl-Awstralja skuża ruħu għall-impatt li kolpi ta' stat ħallew fuq il-pajjiż. Hu iżda m'għamel ebda riferenza għall-Kolp ta' Stat li kien wettaq hu stess fis-sena 2006.

Intant il-Prim Ministru tat-Tonga Akilisi Pohiva ma ġiex Malta għaċ-CHOGM minħabba li kellu jattendi għall-kura fi sptar ġewwa Auchland fl-Awstralja.

Huwa kellu jattendi wkoll is-Summit bejn Franza u l-pajjiżi fl-Oceania f’Pariġi kif ukoll il-laqgħa tal-Ġnus Maqgħuda dwar it-tibdil fil-klima, li wkoll se jsir fil-belt kapitali Franċiża, imma t-tobba tawh parir biex jevita vjaġġi fit-tul.

Minfloku f’Malta għandu jattendi l-Ministru għall-Biedja, Ikel, Afforestazzjoni u Sajd Semisi Fakahau li se jmexxi delegazzjoni minn dan il-pajjiż.

Anke l-Prim Ministru tal-Bangladesh Sheikh Hasina mhux ġejja Malta għal dan is-summit madankollu ma ngħatat ebda raġuni għal dan.

Prim Ministru li mistenni jattendi imma għaddej minn sitwazzjoni kemxejn diffiċli f’pajjiżu huwa dak ta’ Lesotho, Pakalitha Mosisili.

Huwa akkuża lill-Oppożizzjoni f’pajjiżu talli ibbojkottjat il-Parlament meta xogħlha suppost isservi lill-poplu billi tkun kritika lejn il-Gvern.

Mosisili sostna li bl-aġir tagħha hija naqset minn dmirijietha lejn il-poplu u għalhekk fl-elezzjoni li jmiss il-poplu għandu jwarrabha.

Il-President ta’ Sri Lanka Maithripala Sirisena wkoll ġej Malta imma anke f’pajjiżu għaddej minn kritika fejn tidħol drittijiet umani speċjalment dawk relatati mal-gays. 

Fil-fatt il-pajjiż huwa wieħed minn madwar 40 fil-Commonwealth fejn sess bejn koppji gay ifisser ksur tal-liġi. Ironikament f’Malta se jkun hawn żewġ laqgħat iddedikati għall-isfidi li qed jiffaċċjaw persuni LGBTI.